Khái niệm về Blockchain

Blockchain là một hệ thống cơ sở dữ liệu dạng chuỗi – khối cho phép lưu trữ và truyền tải thông tin một cách an toàn được liên kết với nhau nhờ các thuật toán mã hóa vô cùng phức tạp.

Nói một cách dễ hiểu, Blockchain được xem như là một cuốn sổ cái của công ty nơi mà mọi hoạt động liên quan đến tiền tệ của công ty được quản lý giám sát chặt chẽ.

Trong lĩnh vực công nghệ, Blockchain là một quyển sổ lưu trữ những dữ liệu số.

 Ý tưởng ra đời Blockchain

Blockchain là gì? Thật ra, hệ thống này bắt nguồn từ việc giải quyết bài toán truyền tin của các vị tướng Byzantine (Byzantine Generals).

Một đạo quân đi đánh chiếm các tòa thành và các tướng quân chỉ huy đứng ở các vị trí khác nhau. Trong đó có X tướng trung thành muốn chiếm thành và Y tướng phản bội muốn rút binh, một tướng phản bội truyền tin cho một nhóm là tấn công và truyền tin cho nhóm khác là rút binh. Vậy làm sao để các tướng có thể nhất quán thông tin và cùng nhau chiếm thành?

Ví dụ như trong viễn cảnh trên, cần có một bên thứ ba đứng ra làm thỏa thuận để các tướng lĩnh ký tên vào. Bên thứ ba có trách nhiệm đảm bảo cho việc chiếm thành của các vị tướng là đồng loạt và nhất quán, bởi vì các tướng có thể không tin nhau nhưng bắt buộc phải tin tưởng tuyệt đối vào bên thứ ba này.

Đây là ý tưởng khởi nguồn cho một hệ thống Blockchain có thể giúp các vị tướng tin tưởng nhau hơn.

Lịch sử hình thành

Năm 1991, Hệ thống Blockchain đã được mô tả vào bởi W. Scott Stornetta và cộng sự của ông là Stuart Haber. Với mục đích ban đầu là ghi chú thời gian vào các tệp tài liệu để dễ quản lý thông tin. Và các tệp dữ liệu này trở nên bất biến. Điều này có nghĩa là không ai có thể sửa đổi ngày với bất cứ hình thức nào.

Năm 2008, nền tài chính thế giới sụp đổ. Lần đầu tiên, khái niệm về hệ thống tiền mặt điện tử ngang hàng-phi tập trung (khái niệm nguyên sơ của hệ thống Blockchain). Khái niệm này được trình bày bởi một người hay một nhóm ẩn danh có tên là Satoshi Nakamoto, tạo ra một giao thức mã nguồn mở có tên là Bitcoin.

Bitcoin được thiết kế với tính năng nổi bật là chống chi tiêu hai lần bởi một giao thức mạng ngang hàng nhằm mục quản lý và theo dõi các giao dịch.

Ngày 03/01/2009, Bitcoin lần đầu ra đời bởi Satoshi Nakamoto khi ông xuất bản 50 khối Bitcoin. Sau đó, ông bán lại 10 khối Bitcoin cho một người thương nhân có tên là Half Finney, giao dịch về Bitcoin lần đầu tiên trên thế giới được diễn ra vào ngày 12/01/2009

Lần đầu tiên thế giới được biết đến công nghệ Blockchain!

Nguyên lý hoạt động của Blockchain

Để một block – khối thông tin được thêm vào hệ thống Blockchain phải đảm bảo cả bốn yếu tố sau đây.

Phải có giao dịch

Nghĩa là phải có hoạt động mua bán, trao đổi diễn ra. Ví dụ: bạn thực hiện mua hàng trên Shopee, Tiki, Lazada

Giao dịch đó phải được xác minh

Mọi thông tin liên quan đến giao dịch như thời gian, địa điểm, số tiền giao dịch, người tham gia… đều phải được ghi lại một cách chi tiết. Ví dụ: khi xem tình trạng đơn hàng, đơn hàng của bạn đang được giao hay chỉ mới xuất kho, tổng tiền là bao nhiêu, thời gian dự kiến nhận được hàng…

Giao dịch đó phải được lưu trữ trong block

Bất cứ lúc nào bạn cũng xem lại được lịch sử giao dịch cũng như thông tin đơn hàng mà mình đã thực hiện. Chúng luôn được lưu trữ trong mục “Quản lý đơn hàng”.

Block đó phải nhận được hash

Hash là hàm chuyển đổi một giá trị sang giá trị khác: chỉ khi nhận được hash thì một block mới có thể được thêm vào blockchain.

Đặc điểm chính của nền tảng Blockchain

Không thể làm giả, không thể loại bỏ các chuỗi Blockchain

Gần như các chuỗi Blockchain không thể phá huỷ được. Theo lý thuyết đã được nghiên cứu thì chỉ có máy tính lượng tử (Quantum Computer) mới có thể can thiệp vào và giải mã chuỗi Blockchain.

Bất biến

Thông tin khi đã nhập vào trong chuỗi Blockchain gần như không thể bị chỉnh sửa mà chỉ có thể được thêm vào khi có sự chấp thuận của các tất cả thành viên có trong hệ thống hoặc được sửa đổi bởi chính người tạo ra nó và các dữ liệu đó sẽ lưu giữ mãi mãi.

Độ bảo mật cao

Thông tin dữ liệu trong các chuỗi Blockchain được bảo mật an toàn gần như là tuyệt đối, loại bỏ tình trạng đánh cắp cũng như sửa đổi thông tin sai lệch.

Minh bạch

Bất kỳ ai cũng có thể theo dõi dữ liệu Blockchain đi từ địa chỉ này tới địa chỉ khác. Ngoài ra, nền tảng Blockchain còn có thể thống kê và theo dõi toàn bộ lịch sử trên địa chỉ đó.

Tại sao dữ liệu trong các chuỗi blockchain gần như không thể sửa đổi?

Cơ chế Hash

Khi dữ liệu của một khối bị thay đổi thì Hash của khối đó cũng sẽ bị thay đổi. Chuỗi Blockchain sẽ phát hiện ra sự thay đổi bất thường trong các khối từ đó dẫn đến tình trạng báo động. Bởi vì lúc này Hash của khối trước không khớp với khối bị sửa đổi.

Chúng có thể thống kê hàng trăm ngàn Hash mỗi một giây. Điều này ảnh hưởng đến độ bảo mật.

Lúc này, nhờ vào thuận toán đồng thuận sẽ tìm ra giao điểm hợp lệ. Để giải được các thuật toán này đòi hỏi người đột nhập phải am hiểu cũng như có đủ kiến thức kỹ thuật chuyên môn. Chính vì vậy mà cơ chế này đảm bảo hoàn toàn tính bảo mật.

Mỗi cá thể trong mạng lưới đóng vai trò như một nút (node). Họ sẽ lưu trữ và truyền tải thông tin từ hệ thống Blockchain để xác nhận mọi thứ theo trình tự. Tất cả tạo nên một bộ máy đồng nhất.

Khi tiếp nhận thông tin các nude sẽ bắt đầu phân tích. Nếu sự đồng thuận này lớn hơn 50% tức là khối đã hợp lệ và được thêm vào chuỗi khối.

Mạng ngang hàng kết hợp cùng cơ chế đồng thuận tạo thành một lá chắn bảo vệ tránh các hoạt động gây hại đến hệ thống

Hệ thống công nghệ Blockchain được chia làm mấy loại?

Public Blockchain

Chính cái tên cũng đã nói lên tất cả. Hệ thống Blockchain này cho phép bất kỳ ai cũng được phép ghi và đọc dữ liệu trên Blockchain. Giao dịch trên Blockchain này đòi hỏi phải được xác thực bởi hàng nghìn hay thậm chí là hàng vạn nút tham gia xử lý. Thế nên việc tấn công vào hệ thống Blockchain này là cực kỳ khó khăn và phải tốn một khoản chi phí cực kỳ lớn và gần như là chuyện không thể.

Private Blockchain

Đối với hệ thống này,chỉ người dùng quyền đọc dữ liệu, không có quyền ghi vì điều này thuộc về bên tổ chức thứ ba tuyệt đối tin cậy. Vì đây là một Private Blockchain, cho nên thời gian xác nhận giao dịch cực kỳ nhanh chóng vì chỉ cần một số thiết bị tham gia xác thực giao dịch.

Ví dụ: Ripple là một dạng Private Blockchain, hệ thống này cho phép 20% các nút là gian dối và chỉ cần 80% còn lại hoạt động ổn định là được

Permissioned Blockchain (consortium)

Đây là một dạng thức của Private nhưng bổ sung thêm 1 số tính năng đặc thù khác. Permissioned Blockchain có thể được gọi là sự kết hợp giữa Public và Private.

Ví dụ: Các ngân hàng hay tổ chức tài chính liên doanh sẽ sử dụng Blockchain cho riêng mình.

Hệ thống Blockchain có bao nhiêu phiên bản chính?

Công nghệ Blockchain 1.0 – Tiền tệ và thanh toán

Công dụng chính của phiên bản này là giải quyết các công việc liên quan đến tiền mã hoá: bao gồm việc chuyển đổi tiền tệ, kiều hối và tạo lập hệ thống thanh toán điện tử. Đây cũng là lĩnh vực quen thuộc với chúng ta nhất mà đôi khi khá nhiều người lầm tưởng Bitcoin và Blockchain là một.

Công nghệ Blockchain 2.0 – Tài chính và thị trường

Phiên bản này được thiết kế để ứng dụng xử lý tài chính và ngân hàng: mở rộng quy mô của Blockchain, áp dụng các nền tảng tài chính và thị trường. Các tài sản bao gồm cổ phiếu, chi phiếu, nợ, quyền sở hữu và bất kỳ thông tin gì có liên quan đến thỏa thuận hay hợp đồng.

Công nghệ Blockchain 3.0 – Thiết kế và giám sát hoạt động

Phiên bản này giúp Blockchain vượt khỏi lĩnh vực tài chính, và đi vào các lĩnh vực như giáo dục, chính phủ, y tế và nghệ thuật.

Bài viết trên đã cung cấp đầy đủ chi tiết những kiến thức cơ bản về Blockchain để bạn có một cái nhìn tổng quan cũng như dễ hình dung hơn về nền tảng công nghệ này. Hy vọng bài viết này có ích đối với bạn. 

Những câu hỏi thường gặp về Blockchain